XIX դարի բերած փոփոխությունները՝ տեխնոլոգիայի և գիտության զարգացումը, տրանսպորտային կապերի նոր տեսակները, հանգեցրին եվրոպական երկների կողմից աշխարհի տարբեր մասերի գաղութացման գործընթացների հերթական ակտիվացմանը: Գաղութացման գործընթացին անմիջապես հետևեց հակազդեցությունը՝ ազգայնական շարժումների առաջացումը, որոնց առաջին նախանշույլներն արդեն երևում էին լուսավորչական շարժումների գործունեության մեջ: Ազգայնական հակագաղութային շարժումների առաջացման հետևանքով կրոնական գիտակցությունն աստիճանաբար փոխարինվում էր ազգային գիտակցությամբ:

Եգիպտոսում և Սիրիայում տեղի ունեցած փոփոխությունները բխում էին այն գիտակցությունից, որը կարճ ժամանակահատվածում ձևավորվեց մուսուլման մտավորականների միջև: Իսլամական միտքը սկսեց փոփոխություններ կրել, մանսավորապես՝ պահպանողական բնույթի. Եվրոպայից վերադարձող երիտասարդներն իրենց հետ արևմտյան բարքեր էին բերում: Միաժամանակ, XIXդ. երկրորդ կեսին ձևավորվում է ջադիդիստական (ջադիդ՝ նոր) նորարարական շարժումը: